VRT-archief ontdekt uniek klankfragment over Paul van Ostaijen
Live-verslag van herbegraving op het ereperk van Schoonselhof in 1952
.png)
25 maart 2021 - Begin dit jaar startte het VRT-archief met de restauratie van zijn 78-toerenplaten. De meer dan 7000 NIR-platen werden tussen 2017 en 2020 in samenwerking met meemoo, Vlaams instituut voor het archief, gedigitaliseerd. De restauratie leidde meteen al tot de ontdekking van een opmerkelijke én onbekende audiofile: het verslag van de herbegraving van Paul van Ostaijen op 8 november 1952. Het fragment duurt 21 minuten en is een uniek tijdsdocument.
Paul van Ostaijen werd drie keer begraven. De eerste keer in het Waalse gehucht Miavoye-Anthé, waar hij in 1928 aan tuberculose overleed. In 1932 werd zijn lichaam overgebracht naar begraafplaats Schoonselhof in Antwerpen, waar hij op 8 november 1952 een definitieve rustplaats kreeg op het ereperk. Het audiofragment brengt verslag uit van die laatste bijzetting. In het fragment horen we Ger Schmook (Antwerpse Bibliotheekwezen), Julien Kuypers (secretaris-generaal van het Ministerie van Openbaar Onderwijs en vice-president van de Raad van Bestuur van het NIR) en Jozef Muls (uitgever). Op het einde declameert de Frans-Belgische dichter Etienne Schoonhoven het gedicht ‘Nachtelijke optocht’.
Twee dagen later, op 10 november 1952, bracht het regionale nieuws (Studio Antwerpen) een verslag over de gebeurtenis. Een gedeelte van het nu teruggevonden fragment werd toen wellicht uitgezonden. De Gazet van Antwerpen publiceerde op dezelfde dag een artikel met foto. Aan de hand van die info kon het klankfragment beter geduid worden. Bewegend beeld is er niet, want de televisie startte in Vlaanderen pas een jaar later. Dat maakt het klankfragment nog unieker.
Coördinator VRT-Archief – meemoo Kathleen Bertrem: "Een welverdiende 'Boem Paukeslag' voor het VRT-archief! Deze vondst in ons rijke archief kunnen we niet zonder enige ruchtbaarheid laten voorbijgaan en zal ook niet de laatste ontdekking zijn in deze unieke platencollectie. Audioschatten met veldopnames, getuigenissen, volks- en klassieke muziek van de jaren ’30 tot begin jaren ’60 worden nu door gepassioneerde geluidstechnici en archivarissen verder onder handen genomen en in de komende jaren verder ontsloten."
Biograaf Matthijs de Ridder: "We kenden de foto’s van de herbegrafenis van Paul van Ostaijen en wisten wie er had gesproken, maar met deze geluidsopnamen komt de gebeurtenis helemaal tot leven. Ik waande me even in 1952. Wat me vooral opviel is hoezeer de waardering voor het werk van Van Ostaijen overeenkomt met vandaag. Ook toen werd hij als een voorbeeld gezien van een uitzonderlijk getalenteerde dichter die zijn roeping op een compromisloze manier heeft gevolgd. Julien Kuypers gebruikt Van Ostaijen in zijn toespraak zelfs als voorbeeld voor het soort kunstenaarschap dat een moderne staat zonder meer zou moeten ondersteunen. Dat is in 1952 een behoorlijk vooruitstrevende gedachte, ingegeven door een oeuvre dat ons een eeuw nadat het is geschreven nog altijd bezighoudt."
Beluister het volledige klankfragment via vrtnws.be en via vrt.be.