De Taalmail van VRT-taaladviseur Ruud Hendrickx bestaat 20 jaar

Dinsdag 1 september - De VRT wil de taalbeleving van Vlaamse mediagebruikers stimuleren. Daarom werkt ze mee aan of organiseert ze zelf initiatieven om het verschil te maken op taalvlak. De Taalmail van VRT-taaladviseur Ruud Hendrickx is daarvan het meest bekende voorbeeld. Precies twintig jaar geleden is de allereerste Taalmail verschenen. Intussen ontvangen meer dan 20.000 abonnees wekelijks oefeningen, nieuws en advies rond taal, zorgvuldig geselecteerd door Ruud.

Taalopmerkingen voor iedereen

Ruud Hendrickx is de taaladviseur van de VRT. Hij heeft de Taalmail twintig jaar geleden in het leven geroepen als alternatief voor de blauwe brieven van zijn voorganger Eugène Berode.

Ruud Hendrickx: “VRT-anciens herinneren zich maar al te goed dat ze soms een blauwe envelop in hun postvakje vonden. Die brief deed hen sidderen en beven: een taalopmerking van Berode, mét afschrift aan de leidinggevende. Ik vond dat je taalopmerkingen waar iedereen iets aan heeft beter ook aan iedereen kunt bezorgen. Zo ben ik op het idee gekomen om geregeld taaltips rond te sturen.” 

De Taalmail was nog maar een paar maanden oud, of er was al grote consternatie op de VRT. In Taalmail 11 had Ruud namelijk geschreven dat ‘kraam’ een de-woord is. Zo voelde de geboren Tienenaar dat ook aan. Alleen bleek twee derde van Vlaanderen ‘het kraam’ te zeggen en kan het ook volgens de woordenboeken. Dat heeft Ruud mogen horen. ‘Het kraam’ krijgt hij twintig jaar later nog altijd niet over zijn lippen.

Verwondering en plezier

Het doel van de Taalmail is in de eerste plaats een taallijn uit te zetten voor de VRT-medewerkers. In het Taalcharter staat hoe de VRT met het Nederlands omgaat. Daarin staat bijvoorbeeld dat de VRT aantrekkelijke en heldere standaardtaal gebruikt die rekening houdt met het publiek. In de Taalmail wijst Ruud daarom op regelmatig gemaakte fouten. Soms signaleert hij ook stijlkwesties, dat sommige formuleringen bijvoorbeeld te informeel zijn voor een journalistiek verslag. 

Ruud Hendrickx: “Lezers schreven me dat ze de Taalmail als een spelletje zagen en zelf op zoek wilden gaan naar de fout of fouten in de zin. Daarom staan de opdrachtzinnen sinds 2008 ook apart, bovenaan de Taalmail, en zie je niet meteen de oplossing. Sinds een paar jaar voeg ik er ook taalnieuws aan toe. Taal is niet alleen een kwestie van ‘fouten’, maar vooral een bron van verwondering en plezier. Dat wou ik ook in de Taalmail laten zien.” 

VRT-collega’s als inspiratie

Op de vraag waar hij zijn inspiratie voor de taaloefeningen haalt, moet Ruud het antwoord niet ver zoeken. Elke oefenzin uit de Taalmail is op de VRT geschreven of gezegd. Alleen past hij de zinnen een beetje aan. Het is niet de bedoeling om een collega te kijk te zetten of op elke slak zout te leggen. Ruud signaleert vooral dingen die hij vaak ziet of hoort terugkomen.

Ruud Hendrickx: “De abonnees reageren af en toe op de mails. Sommigen vragen wat meer uitleg bij een kwestie. Ik probeer de uitleg zo beknopt mogelijk te houden, maar daardoor is hij soms ook te weinig genuanceerd. Abonnees willen dan meer toelichting. Anderen wijzen me er soms op dat ik een andere fout over het hoofd heb gezien. Zo hebben verschillende mensen me erop aangesproken dat ik een record ‘verbreken’ had laten staan. Het is een record ‘verbeteren’ of ‘breken’, maar niet ‘verbreken’. Ruw geschat heb ik zo’n 1.500 reacties op de taalmails gekregen. Als je dat over twintig jaar bekijkt, valt dat goed mee.” 

Examenstof 

Oorspronkelijk ging de Taalmail alleen naar VRT-collega’s, als een interne nieuwsbrief. Vrij snel heeft de VRT de Taalmail ook beschikbaar gesteld voor het grote publiek. Momenteel heeft de Taalmail ruim 20.000 abonnees. Daar zitten zeker veel scholieren en studenten bij.

Ruud Hendrickx: "Ik heb weet van een docent die de taalmails bundelde als examenstof. Toen een van zijn studenten me dat vertelde, heb ik me verontschuldigd voor het aangedane leed. Er zijn natuurlijk ook veel gewone taalliefhebbers die zich op de Taalmail geabonneerd hebben. Jaarlijks zien we er daar vijf-, zeshonderd van op onze taalavond. Helaas kan die wegens corona dit jaar niet doorgaan.” 

Corona of niet: Ruud Hendrickx blijft taalmails maken. Abonneren op de Taalmail kan via de website van VRT Taal.