“The cello is like a beautiful woman who has not grown older, but younger with time, more slender, more supple, more graceful.”
Pablo Casals

“The cello is a hero because of its register - its tenor voice. It is a masculine instrument, whereas the violin is feminine because of its soprano pitch.”
Mstislav Rostropovich

Of de cello nu mannelijk of vrouwelijk is, laten we in het midden, als zelfs de grootste cellisten het er niet over eens zijn. Maar het is hoe dan ook een bijzonder instrument met een groot bereik en een warm timbre. Het is bovendien een populair instrument: de celloconcerten van Elgar en Dvorak en de cellosuites van Bach behoren tot de meest geliefde klassieke muziekstukken en staan steevast in de Klara Top 100.

De allereerste editie van de Koningin Elisabethwedstrijd voor cello belooft dan ook een feest te worden voor alle muziekliefhebbers. Niet in het minst voor de cellofans en de cellisten zelf, van de jongste amateurs in lokale muziekacademies tot de echte wereldtop. Dat blijkt al uit de samenstelling van de jury: nooit eerder slaagde de Koningin Elisabethwedstrijd erin zoveel internationale vedetten in de jury te krijgen. Ook aan kandidaten was er geen gebrek: uit 200 jonge cellisten koos de jury er 70 die aan de eerste ronde mogen meedoen. Vandaag weten we in welke volgorde ze aantreden en op maandag 8 mei beginnen ze aan de eerste ronde.

Het wordt superspannend, want de inzet is groot. Wie wint, schrijft geschiedenis in deze eerste editie voor cello. De jonge muzikanten hebben zich dan ook optimaal voorbereid: jarenlang hebben ze gestudeerd en gerepeteerd. Nu moeten ze presteren. Want de Elisabethwedstrijd, dat is ook topsport. Voor de muzikanten én voor het publiek.  Dat is ook het idee achter de trailer.

Voor het eerst zijn VRT en RTBf niet alleen mediapartners, maar coproducenten van het concours. De nauwe samenwerking met de organisatie geeft de radio-, televisie- en online-redacties van VRT, en dus ook de luisteraars, kijkers en surfers, nóg meer mogelijkheden om de wedstrijd vanop de eerste rij te volgen.

De Koningin Elisabethwedstrijd op Canvas

De halve finale: integraal

Canvas zendt de halve finale (maandag 15 tot zaterdag 20 mei) in Studio 4 van Flagey rechtstreeks en integraal uit.

De namiddagsessies (15 tot 18 uur) zijn te volgen op Canvas en worden gepresenteerd door Katelijne Boon.

Tijdens de avondsessies (20 tot 23.15 uur) neemt Canvas+ (op het kanaal van Ketnet) de presentaties van Lut Van der Eycken op Klara over. Lut heeft ook telkens een cellist te gast:

• Maandag 15 mei: France Springuel
• Dinsdag 16 mei: Jaap Kruithof
• Woensdag 17 mei: Justus Grimm
• Donderdag 18 mei: Veerle Simoens
• Vrijdag 19 mei: Viviane Spanoghe
• Zaterdag 20 mei: Benjamin Glorieux

Een overzicht van de halvefinalisten vindt u hier. In iedere sessie hoort het publiek vier van de 24 halvefinalisten aan het werk. Elke halvefinalist treedt twee keer op, op twee verschillende dagen. De eerste twee kandidaten van elke sessie spelen een concerto, begeleid door het Orchestre Royal de Chambre de Wallonie onder leiding van Frank Braley. De andere twee kandidaten vertolken een recital. Elke kandidaat bereidt twee recitalprogramma’s voor, waaruit de jury er één kiest. De kandidaten die het recital brengen, spelen ook het verplicht werk Chacun(e) sa Chaconne van Annelies Van Parys.

Op zaterdagavond 20 mei worden rond middernacht de namen van de twaalf finalisten bekendgemaakt.

De finale: rechtstreeks voor en achter de schermen

De finale vindt plaats in de zaal Henry Le Boeuf van het Paleis voor Schone Kunsten. De eerste vijf finale-avonden, van maandag 29 mei tot vrijdag 2 juni, zijn live te volgen op Canvas+ (via het kanaal van Ketnet), telkens van 20 tot 22.45 uur. De laatste finalesessie, op zaterdag 3 juni, wordt rechtstreeks uitgezonden op het eigen Canvas-kanaal, vanaf 20 uur tot de proclamatie, na middernacht.  

Nog meer dan vorige jaren wil Canvas tijdens de finale-avonden het wedstrijdgebeuren zelf in de verf zetten. De tafel van Katelijne Boon in Bozar wordt de hub van waaruit een panel van cellisten en muziekliefhebbers de wedstrijd becommentarieert. De panelleden zijn topcellisten als France Springuel, Viviane Spanoghe en Justus Grimm; componisten als Dirk Brossé en Wim Henderickx;  pianist Julien Libeer; en melomanen als Dirk de Wachter, Haider Al-Timimi en Annick Segal.

Clara De Decker trekt elke avond doorheen Bozar op zoek naar boeiende mensen en wedstrijdverhalen. Ze praat met de kandidaten, met de dirigent en de orkestleden of met kenners in het publiek. Op het einde van elke wedstrijdavond spreekt ze af het met het jongerenpanel DeZes-lesSix, dat zijn oordeel geeft over de prestaties van hun leeftijdsgenoten.

Elke avond treden er twee finalisten op met Brussels Philharmonic, onder leiding van Stéphane Denève. Zij spelen elk een concerto naar keuze en het onuitgegeven werk dat speciaal voor de cellowedstrijd is geschreven.  Op de laatste finaleavond maakt de jury rond middernacht de rangschikking van de laureaten bekend.

Ook de reportages tijdens het programma focussen op de spanning en het belang van de wedstrijd. Zo krijgt Canvas voor het allereerst toegang tot de befaamde ‘Kapel’ (de Muziekkapel Koningin Elisabeth), waar de kandidaten de week voor de finale in afzondering doorbrengen en het verplichte, nieuwe concerto instuderen. In andere reportages kunnen we sleutelfiguren achter de schermen volgen, zoals “viooldokter” Jan Strick. Hij staat de hele wedstrijd lang paraat om EHBO toe te passen als er iets fout loopt met één van de vaak oude en waardevolle instrumenten van de kandidaten. En dat gebeurt, elke editie opnieuw. Dan heeft Strick hooguit een paar uur tijd om een kandidaat die vaak in totale paniek is, uit de nood te helpen.

Helemaal uniek zijn de filmpjes waarin enkele van ’s werelds meest beroemde cellisten (Pieter Wispelwey, Mischa Maisky, Justus Grimm en Roel Dieltiens) de uitdagingen en valkuilen van de gespeelde concerti demonstreren. Het zijn echte masterclasses voor leken geworden: als je ze gezien hebt weet je precies waar je op moet letten wanneer je de kandidaten aan het werk hoort.

Hoogtepunten en slotconcert

Daags na de finale, op zondag 4 juni om 21.05 uur brengt Canvas een samenvatting van de muzikale hoogtepunten van de wedstrijd, gepresenteerd door Katelijne Boon en Clara De Decker. En op zondag 15 juni is er om 20 uur op Canvas+ (via het kanaal van Ketnet) het Slotconcert met de eerste drie laureaten in het Paleis voor Schone Kunsten. De laureaten worden begeleid door het Antwerp Symphony Orchestra (tot voor kort bekend als De Filharmonie) onder leiding van Muhai Tang. Katelijne Boon presenteert dit Slotconcert.

De presentatoren: Katelijne en Clara

"De Koningin Elisabethwedstrijd krijgt er met de cello een ster bij".
Katelijne Boon

Katelijne Boon maakte van een late roeping een onstuitbare passie. Pas als 37-jarige moeder van vier deed ze in 2002 mee aan een stemtest en werd ze één van de stemmen van Klara. Daar presenteerde ze de voorbije 15 jaar al een waaier aan programma's op alle momenten van de dag. Van het opera en belcanto programma Tosca tot het avondprogramma Tuin van Eden. En van het vroege ochtendprogramma Klara wakker tot het middagprogramma De ambassadeurs, waar ze elke weekdag een bekende gast in de studio ontving. Vandaag presenteert ze op zaterdagochtend De liefhebber, een programma waarin een centrale gast zijn liefde aan de klassieke muziek verklaart. In 2008 maakte ze voor het eerst kennis met de wereld van de televisie, toen ze de legendarische Fred Brouwers mocht opvolgen als presentator van de Koningin Elisabethwedstrijd voor Canvas.

Katelijne kijkt met veel verwachting uit naar de eerste cello-editie van het concours: “De Koningin Elisabethwedstrijd krijgt er met de cello een ster bij. Met zijn sensuele vorm en prachtige timbre heeft de cello alles om het publiek in de zaal en thuis in vervoering te brengen. Het is ook heel opwindend om van dichtbij de creatie van een nieuwe wedstrijd te kunnen meemaken. Alsof ik samen met Clara De Decker op expeditie mag naar een nooit eerder betreden gebied. Spannend!”

"Ik wil vooral op zoek gaan naar persoonlijke verhalen die de emotionelere kant van de wedstrijd belichten."
Clara De Decker

De 26-jarige Clara De Decker had als kind twee dromen: het Eurovisiesongfestival presenteren en de Koningin Elisabethwedstrijd presenteren. Na deze editie is ze dus al halfweg. Voor haar opleiding Woord aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen werkt ze momenteel aan haar eindwerk, een documentaire waarin ze de menselijke maakbaarheid onderzoekt aan de hand van een zoektocht naar Beyoncé (www.blame-beyonce.com). Vorig jaar liep ze stage bij Klara en sindsdien is ze er vaak te horen tijdens de weekends (Klara Weekend). Clara groeide op in een gezin waar vaak naar klassieke muziek werd geluisterd.

“Maar ik wil me zeker niet profileren als een expert op het vlak van klassieke muziek”, zegt ze. "Ik ben een geïnteresseerde en nieuwsgierige leek waarmee de kijker zich hopelijk kan identificeren. Ik wil vooral op zoek gaan naar persoonlijke verhalen die de emotionelere kant van de wedstrijd belichten. Het is hoe dan ook een hele eer om zo’n prestigieuze wedstrijd vanop de eerste rij te mogen meemaken. En dan meteen zo’n historische editie. Ik kijk ernaar uit om mee in dat spannende verhaal te stappen. Net zoals voor de kandidaten, belooft het ook voor mij een geweldige maand te worden.”

Extra: Opgelegd werk

De documentaire Opgelegd werk van regisseur Brecht Vanhoenacker volgt de finalisten van de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool in 2015 tijdens hun verblijf in ‘De Kapel’. Dat is een heel bijzondere locatie: in de Muziekkapel Koningin Elisabeth, kortweg ‘De Kapel’, bereiden de 12 laureaten zich voor op de finale van het concours. Ze studeren er onder meer het verplichte nieuwe concerto in. Slechts zelden worden er camera’s toegelaten en de documentaire toont dan ook een uitzonderlijke en tot nog toe vrij onbekende kant van de wedstrijd. In rake portretten maken we kennis met de jonge en getalenteerde muzikanten. De druk en de verwachtingen zijn niet min. Na jarenlange voorbereiding en vele opofferingen krijgen ze eindelijk de kans om zich te manifesteren als solist. In volledige afzondering en op acht dagen tijd moeten ze het opgelegde werk instuderen en een concerto naar keuze. De documentaire toont hoe zij zich voorbereiden, met de druk leren omgaan en hoe zij denken over de muziek, hun instrument, het concours, hun verleden, maar ook hun toekomst.
Op zondag 21 mei om 18.15 uur op Canvas en vrtnu.be.

De Koningin Elisabethwedstrijd op Canvas.be

Canvas.be brengt verslag uit van de loting voor de eerste ronde op vrijdagavond 5 mei.  Dan weten we in welke volgorde de 70 kandidaten optreden.

De website is er vanaf de eerste ronde bij, met wedstrijdverslagen, interviews en een heleboel achtergrondinformatie: over de wedstrijd zelf, over het repertoire, over de geschiedenis van de cello, enz. Je kan er ook kennismaken met de hoofdrolspelers van de wedstrijd: de kandidaten en de juryleden, maar ook DeZes-lesSix: de cellisten die dit jaar het jongerenpanel van VRT en RTBf vormen.

Canvas.be en Canvas organiseren ook een zoektocht naar de grootste cellist aller tijden. Meer dan honderd Vlaamse cellisten hebben een long list samengesteld, en op die lijst kan je vanaf het begin van de wedstrijd je stem uitbrengen op Canvas.be. De top vijf wordt onthuld tijdens de live shows rond de finale op Canvas.

De facebookgroep Koningin Elisabethwedstrijd van Canvas brengt non stop verslagen en impressies, en het publiek kan er in dialoog gaan met de redactie. DeZes-lesSix hebben daarnaast hun eigen facebookgroep Dezes-lessix. Die willen ze doen uitgroeien tot hét online forum voor jonge cellisten in ons land.

Alle concerten van de halve finale en de finale worden live gestreamd op canvas.be en ook op VRT NU, waar de uitzendingen een maand lang beschikbaar blijven.

De Koningin Elisabethwedstrijd op Klara

In mei speelt de cello de eerste viool bij Klara. Naast de rechtstreekse uitzendingen van de Koningin Elisabethwedstrijd zijn er nog heel wat andere programma’s en evenementen rond de cello. Op de vooravond van de wedstrijd wijdt Klara een hele zondag (7 mei) aan de legendarische cellosuites van Bach. De drie volgende zondagen staan drie beroemde cellisten uit de 18^de, 19^de en 20^ste eeuw centraal.  Daarnaast gaat Klara op zoek naar de meest geliefde cellowerken van de luisteraars. En ook Espresso, Klassiek Leeft en Maestro besteden extra aandacht aan de cello. 

De halve finale

"De cello is een instrument dat echt tot het hart spreekt. Er is prachtige muziek voor geschreven."
Lut Van der Eycken

Klara zendt de halve finale uit vanuit Studio 4 aan het Flageyplein. Van 19 tot 20 uur presenteert Lut Van der Eycken een samenvatting van de namiddagsessie, en vanaf 20 uur volgt ze de avondsessie rechtstreeks. Tussendoor heeft Lut gesprekken met panelleden, musici en kandidaten. Ook de jonge musici van het jongerenpanel DeZes-lesSix zijn dit jaar weer van de partij.

Lut Van der Eycken volgt het Elisabethconcours al vele jaren voor de radio en sinds 2012 is ze bij Klara de ankervrouw van de wedstrijd. “Dat is superboeiend”, vindt ze. “Het is intensief werken en vraagt veel voorbereiding, maar elke wedstrijddag is een belevenis. In korte tijd hoor en zie je jonge talenten uit alle hoeken van de wereld aan het werk. En voor het commentaar kan ik rekenen op experten van bij ons.”

“Dit jaar wordt het extra spannend met die allereerste editie voor cello. De cello is een instrument dat echt tot het hart spreekt. Er is prachtige muziek voor geschreven. En internationaal gerenommeerde cellisten als Daniel Müller-Schott verzekerden me dat ze de wedstrijd op de voet zullen volgen. Zij zijn even benieuwd als wij. De eerste cello-editie belooft bijzonder interessant te worden. Ik kijk er echt naar uit!”

Dit zijn de Klara-panelleden in de halve finale :

• Maandag 15 mei: France Springuel
• Dinsdag 16 mei: Jaap Kruithof
• Woensdag 17 mei: Justus Grimm
• Donderdag 18 mei: Veerle Simoens
• Vrijdag 19 mei: Viviane Spanoghe
• Zaterdag 20 mei: Benjamin Glorieux

Maandag 15 mei tot vrijdag 19 mei: telkens van 19 tot 23 uur
Zaterdag 14 mei: van 19 uur tot en met de bekendmaking van de finalisten

De finale

Klara brengt alle concerten van de finale live, met commentaar van de panelleden en van het alternatieve jongerenpanel DeZes-lesSix. Lut Van der Eycken presenteert het programma. Telkens vanaf 19 uur.

• Maandag 29 mei: Arne Deforce, Viviane Spanoghe en Jaap Kruithof
• Dinsdag 30 mei: Amy Norrington, Jeroen Reuling, Benjamin Glorieux
• Woensdag 31 mei: Séraphine Stragier, Etienne Siebens, Jaap Kruithof
• Donderdag 1 juni: Veerle Simoens, Marc Erkens, Benjamin Glorieux
• Vrijdag 2 juni: Claudine Steendackers, Justus Grimm, Jaap Kruithof
• Zaterdag 3 juni: France Springuel, Jaap Kruithof, Benjamin Glorieux

Ze geven hun mening over de finalisten en hun optredens. Daarnaast gaat het onder meer ook over de psychologie rond de cello en historische cellisten als Pablo Casals, Jacqueline Du Pré, Janos Starker, Andre Navarra, Pierre Fournier en Mstislav Rostropovitch. Er zijn ook gesprekken met grote hedendaagse cellisten als Antoine Lederlin, Daniel Müller-Schott, Truls Mork, Edgar Moreau, Sol Gabetta en Jérôme Pernoo.

Verder zendt Klara ook het Laureatenconcert op 13 juni en het Slotconcert op 15 juni rechtstreeks uit, telkens vanaf 20 uur.

De Cellosuites – zondag 7 mei

Op zondag 7 mei, daags voor de start van de Koningin Elisabethwedstrijd, gaat Klara tussen 12 en 18 uur dieper in op de compositie die de meeste cellisten en celloliefhebbers beschouwen als het absolute meesterwerk voor het instrument: de Cellosuites van Bach.

Klara gaat samen met musicologen, melomanen en cellisten op zoek naar de oorsprong van het werk, naar de componist, de opdrachtgever en de herontdekker van de suites. Voor welk instrument werd het werk geschreven? Hoe is de muziek opgebouwd? Wat maakt de composities zo bijzonder?  Welke cellisten hebben zich gewaagd aan het meer dan twee uur durende werk? Welke opnames zijn intussen iconisch geworden? Elk uur wordt aandacht besteed aan één suite en de context errond. Verschillende versies worden naast elkaar gelegd. Versies aangebracht door psychiater-verzamelaar Dirk De Wachter (die 100 uitvoeringen bezit), door de cellist van dienst of door de muziekredactie van Klara.

De Cellosuites wordt gepresenteerd door Chantal De Waele, met medewerking van onder meer melomaan Dirk De Wachter; muziekkenners Koen Uvin, Sigrid T’Hooft en Bart Tijskens; de cellisten Ageet Zweistra, Jan Sciffer, Viviane Spanoghe, Paul Heyman, Luc Tooten, Steven Caeyers; met bijdragen van Mischa Maisky, Roel Dieltiens, Sigiswald Kuijken, Pieter Wispelwey, e.v.a.

Cello Sunday – zondag 14, 21 en 28 mei

De drie laatste zondagen van mei focust Klara in Cello Sunday (18 tot 20 uur) op drie cellisten die cruciaal zijn geweest in de geschiedenis van de cello. Iconen als Luigi Boccherini (1743-1805) en de Belgische virtuoos Adrien-François Servais (1807-1866), die in de 18de en 19de eeuw zowel uitvoerder als componist waren, en Mstislav Rostropovitsj (1927-2007), de meest gerenommeerde cellist uit de 20e eeuw.

Katelijne Boon overloopt samen met musicologen, uitvoerders en instrumentenbouwers het boeiende levensverhaal van de drie cellisten en wat ze in beweging hebben gezet. Met medewerking van de cellisten Viviane Spanoghe en Roel Dieltiens, de musicologen Bastiaan van der Werf, Peter François en Francis Maes, en de instrumentenbouwers Jan Strick en Thomas Meuwissen.

Iedereen Cello: De Klara Cello Top 5

Klara gaat samen met zijn luisteraars op zoek naar de meest geliefde cellowerken met orkest. De stemming gaat op zondag 7 mei om 11 uur van start op klara.be. De luisteraars kunnen kiezen uit een longlist van 15 vaak gespeelde composities voor cello en orkest. In de week van 8 mei maken de jonge cellisten van DeZes-lesSix hun keuze in Espresso. Drie weken lang wordt ook telkens een fragment uit de genomineerde stukken gespeeld in Klassiek Leeft. De stemming wordt afgesloten op zondag 28 mei om middernacht.  Wie meedoet, maakt kans op de volledige cd-box met opnames van de laureaten van de Koningin Elisabethwedstrijd 2017. Op zaterdag 3 juni, de finaledag van het concours, presenteert Sander De Keere tussen 11 en 15 uur de hoogtepunten van de cellotop in de special Iedereen Cello. 

DeZes-lesSix

Drie Vlaamse en drie Franstalige jonge cellostudenten vormen DeZes-lesSix, het jongerenpanel van VRT en RTBF tijdens de Koningin Elisabethwedstrijd. Zij volgen de wedstrijd op de voet, van de voorrondes tot de finale. Ze zijn erbij in Flagey en Bozar en geven onbevangen hun mening op Twitter, Facebook en Canvas.be. Ook tijdens de uitzendingen van Klara en Canvas zijn ze van de partij. Tijdens de finaleweek presenteren ze elke avond hun persoonlijke, eigenzinnige top-6 in de talkshow op Canvas en vrtnu.be.

DeZes-lesSix, dat zijn:

Alexandre Bughin (21) uit Grez-Doiceau is de senior van het gezelschap. Hij volgt zijn master-opleiding aan het Conservatorium van Antwerpen. Hij speelt regelmatig mee met de orkesten van Opera Vlaanderen en de Opéra Royal de Wallonie, en is lid van het 2017 European Youth Orchestra. Ook als solist en kamermuzikant trad hij al regelmatig op.

Nathalie Flintrop uit Lier wordt 17 tijdens de wedstrijd. Zij combineert haar middelbare schoolopleiding met een speciaal programma voor jong talent aan het Conservatorium. Ze wil jonge mensen van haar leeftijd graag laten kennismaken met de cello. Ze speelt ook in een popgroep: Grondstok.

Joachim Jamaer (20) uit Hasselt kreeg zijn eerste cellolessen op vierjarige leeftijd. Momenteel zit hij in het tweede bachelor aan het Brusselse conservatorium. Hij werd op zijn tiende lid van het Hasseltse Symfonieorkest en was er verschillende jaren eerste cellist en solist. Zopas heeft hij met twee cellovrienden het trio Trecelli opgericht.

Arthur Daems (19) uit Grimbergen was pas 4 toen hij startte met cello volgens de Suzuki-methode. Op zijn vijftiende werd hij als “jong talent” toegelaten aan het Brusselse conservatorium. Momenteel zit Arthur in zijn derde bachelor in de klas van Marie Hallynck, jurylid van de Elisabeth-wedstrijd. Hij won al tweemaal de Cellowedstrijd Edmond Baert in de categorie -18

Raphaël Meulemans (21) uit Hamme-Mille volgde de opleiding ‘Jong talent’ aan het IMEP in Namen, en studeert nu in Leuvense Lemmensinstituut. Hij heeft nog even geflirt met de contrabas, maar is uiteindelijk toch gevallen voor de charmes van de cello. Net als Alexandre was hij verschillende jaren lid van het Orchestre de la Néthen, waarmee hij ook als solist optrad.

Leonor Swyngedouw (21) uit Luik trok als kind al naar de operaproducties waarin haar moeder zong en de jazzconcerten waarop haar vader optrad. Ze studeerde eerst viool, maar hoorde uiteindelijk toch liever de warme diepe klank van de cello. Op haar 14^de al werd ze toegelaten tot het speciale programma voor jonge talenten aan het Luikse Conservatorium, en op haar 18^de gaf ze concerten met het Orchestre Philharmonique de Liège.

Meer over DeZes-lesSix op klara.be,  canvas.be en de facebookgroep Dezes-lessix.